İnterNET..

"Əvvəlcə oun deyim ki, bura kimi əgər İnternet haqqda nə bilirdizsə, bu yazını oxumazdan əvvəl o bilikləri qırağa qoyun.."

-İngiliscədən tərcümədə "network" - şəbəkə deməkdir, "net" isə bu sözün qısaldılmış versiyasıdır, İnternet sözü isə "net"-in müəyyən bir qismini əhatə edir..

Vikipediyadan, Britanikadan (dünyada 2-ci ən böyük ensiklopediya), İnformatika kitablarından internetin necə və nə vaxt yaranması haqqda baxa bilərsiz, bunları bura yazmaq istəmirəm, keçək internet haqqda bilmədiklərimizə..

İnterNET - tam tərcüməsi "daxili şəbəkə" mənasını verir, burada sual var, daxili şəbəkə varsa, bəs xarici şəbəkə niyə yoxdur? Cavab isə sadədir, var, özü də insanlar tərəfindən "extraNET" adlandırılır.. Bu məsələni belə izah edim.. Ümumilikdə Tarix anlayışı nədir hamımız bilirik, Tarixi "Net" kimi qəbul edək.. Tarixin sırf bizə aid bir hissəsi var ki, buna "Azərbaycan Tarixi" deyirik, daxili tarix də demək olar, necə ki "daxili şəbəkə" və ya "interNET".. Bir də Azərbaycandan başqa digər bütün tarix var ki, o da bizə görə "Dünya Tarixi" adlanır.. Bax bu "Dünya Tarixi" insanlara görə "ExtraNET"-dir.. Sual: İnternetdən insanlar istifadə edirsə, extraNetdən kimlər və niyə istifadə edir?

"www" - hərflərinin açılışı "dünya görümçək toru" mənasını verir.. Deməli burada balaca həqiqət var, bu sadəcə dünya üçündür.. Yəni ki "www" sadəcə İnternetdə mövcuddur.. İnternetin özünün saytları, xüsusi ayarları, portları, DNA və ya DNS-ləri var.. İnternet özü isə ümumilikdə iki təbəqəyə bölünür, birinci təbəqə "Surface Web" (dayaz) ikinci təbəqə isə "Deep Web"-dir.. Keçək ExtraNET-ə.. ExtraNET haqqda məlumatların olmasını gizlətmək olmazdı, ancaq bütün insanların əli çatacağı yerə bu cür həqiqəti qoymaq da bir az məntiqsiz olardı deyə, bu NET-i dünyaya gətirənlər onu daha dərində, "Deep"də saxlamağa qərar verdilər.. Dünyada ExtraNET-ə giriş üçün lazım olan cihaz, port və s.. ləvazimatlar sadəcə Vatikan yeraltı 4-cü mərtəbəsindəki muzeydə, xüsusi kitabda (tam kitab sayılmasa da) və Deep Webin ən az girilən saytlarında var.. (6-cı səviyyədən sonrakı) 

Sadə izah: Azərbaycan xalqı neti işlədir, ruslar da, ingilislər də və s.. Bizim öz domenimiz var (.az), rusların öz (.ru) və s.. Azərbaycanlılar üçün (.az) domeniylə bitən saytlar birlikdə daxili şəbəkə hesab olunur, bütün bu daxili şəbəkələr bir yerdə isə interneti əmələ gətirir, eləcə də Yer kürəsindən 1.9 milyon işıq ili uzaqlıqdakı planetin sakinlərinin interneti var ki, onlar da "www"-ya bənzər bir şəbəkə istifadə edirlər, (tutaq ki, "vbn") bütün bu internetlər bir yerdə "NET"-i əmələ gətirir, extraNET isə bir yaşam formunun (tutaq ki insanlar üçün) gözündə öz istifadə etdiyi şəbəkədən xaric yerdə qalan NET-in saytlarının məcmusudur..

PS: Çox çətin mövzu olduğundan, izahı da çətindir, güman edirəm ki, anladız, sırf "NET"-ə aid sualları rəydə cavablandıracam, hələlik isə bizimlə qalın, digər mövzular barəsində də ətraflı məlumat verəcəyik..